“Mensen moeten zeggen dat de herberg vol is, is al zuur genoeg met Kerstmis. Zeggen dat de herberg leeg is maar toch geen vermoeide reizigers toelaat, is ronduit onacceptabel.”
“Nachtmis sneuvelt door corona”, zo kopte dagblad Trouw onlangs. Enkele tientallen katholieke parochies, zo stond er te lezen, hebben preventief de kerstnachtmis geschrapt omdat ze een te grote toeloop vrezen. Gek eigenlijk: vrij breed bestaat het (waan-)beeld van de kerken als super spreader, waar gelovigen elkaar met een beroep op de godsdienstvrijheid onbelemmerd aan lopen te steken met het virus. In werkelijkheid blijkt sowieso een verwaarloosbaar klein percentage van alle besmettingen in de kerk plaats te vinden.
Roomser dan de paus
Maar belangrijker nog, zoals uit bovengenoemd voorbeeld ook blijkt: Kerken nemen ruimschoots hun verantwoordelijkheid, ze doen vaak zelfs nog meer dan dat er van hen gevraagd wordt. Ja, we zijn als Kerken wat betreft coronamaatregelen – dat is dan wel weer toepasselijk – vaak roomser dan de paus. Is het dan echt nodig om uitgerekend de kerstnachtmis te schrappen? Als het beperken tot dertig bezoekers eerder dit jaar wel gewoon lukte, waarom zou dat dan met Kerstmis niet kunnen?
Seizoenkerkgangers
Ik vermoed dat er nog iets meespeelt in dit dilemma. Namelijk de vraag: hoe gaan we om met de ‘seizoenkerkgangers’, die we alleen maar met Kerstmis en misschien met Pasen in de kerk zien? De regelmatigere kerkganger kijkt daar nogal eens op neer, zoals de oudste zoon in de parabel die tandenknarsend aanziet hoe zijn vader een feestmaal aanricht voor zijn verloren gewaande jongere broer. Normaal gesproken blijft dat bij wat binnensmonds gemopper als die ‘kersttoeristen’ blijk geven van al te veel liturgische onwetendheid. Maar dit jaar bedreigen deze verloren zonen en dochters ‘onze’ kerstnachtmis.
Begrijpelijke reactie
Het zou mij niet verbazen wanneer parochies niet zozeer vrezen voor de niet-frequente kerkganger die zij aan de deur moeten weigeren, maar vooral voor de reacties van frequente kerkgangers die het niet uit kunnen staan wanneer hun ‘vaste plaatsje’ reeds vergeven is.
“Dit jaar bedreigen de verloren zonen en dochters ‘onze’ kerstnachtmis.”
Dat is een menselijkerwijs begrijpelijke reactie, maar de oudste zoon krijgt in de parabel ook geen gelijk. Prima natuurlijk dat parochies in hun ‘kerstbeleid’ rekening houden met de reguliere bezoekers, maar laten we vooral die meer incidentele bezoeker niet uit het oog verliezen.
We moeten hun komst niet zien als een probleem omdat onze kerken dat door alle beperkingen niet aan kunnen. Het echte probleem is dat veel mensen nu misschien helemaal niets religieus doen met Kerstmis.
Meer creatieve oplossingen
De bisschoppen zijn om die reden de site vierkerstmis.nl gestart met links naar de liturgieboekjes en tv-mis. Een mooi en lovenswaardig beginnetje, maar je kunt je wel afvragen of zo’n site niet primair de ‘oudste zonen’ bereikt. Daarbij: wie zit er na maandenlang thuiswerken en zoom-vergaderen eigenlijk te wachten op een surrogaatviering vanaf de bank? Zijn er niet meer creatieve oplossingen te bedenken? Niet minder maar meer Missen? Een doorlopende kerstwake in een open kerk die de hele nacht duurt? Mensen moeten zeggen dat de herberg vol is, is al zuur genoeg met Kerstmis. Zeggen dat de herberg leeg is maar toch geen vermoeide reizigers toelaat, is ronduit onacceptabel.
Commentaar van Anton de Wit in het Katholiek Nieuwsblad van 10 december 2020
Wat te denken van deze creatieve oplossingen… denkt u mee?
Onder bovenstaand ‘Commentaar’ van Anton de Wit stond in het Katholiek Nieuwsblad onderstaande, eerst benoemde en zeer creatieve oplossing van de bisschop van Roermond zelf… Duidelijk nu een aanhanger van de theorie dat het glas ook half vol kan zijn en niet altijd als half leeg benoemd hoeft te worden. Daar staande enigszins in de voetsporen tredende van muzikale voorgangers als The Rolling Stones, Doe Maar, Anouk enz.
- Het bisdom Roermond organiseert op kerstavond een drive-in-Nachtmis op het Pinkpopterrein in Landgraaf om zoveel mogelijk mensen de kans te geven de nachtmis bij te wonen. De bisschop van Roermond, Harrie Smeets, zal op kerstavond om 22.00 uur op een podium de eucharistieviering opdragen. Gelovigen kunnen die vanuit hun auto volgen via de autoradio, waardoor de viering volledig ‘coronaproof’ is. Er is plaats voor vijfhonderd auto’s. Het bisdom laat weten dat mgr. Smeets graag een alternatief wil bieden aan de vele mensen die dit jaar door de coronamaatregelen niet naar de kerk kunnen op kerstavond. Er mogen immers per viering maar maximaal dertig mensen worden toegelaten. Naast het podium worden twee schermen opgesteld, zodat iedereen goed zicht heeft. Tijdens de drive-in-Nachtmis wordt geen communie uitgereikt en ook niet gecollecteerd, zodat er op geen enkele manier contact plaatsvindt tussen de mensen in de auto’s en erbuiten. De muziek tijdens de mis wordt verzorgd door een blazersensemble van Fanfare Eendracht uit Landgraaf en door zangeres Wendy Kokkelkoren. Daarnaast zal er ook een manshoge kerststal worden neergezet. Men dient vooraf een gratis ticket te reserveren op de website van het bisdom Roermond. Op dit ticket wordt het kenteken van de auto geregistreerd. Alleen aangemelde auto’s worden op het terrein toegelaten. De viering is ook online via een livestream te volgen: kro-ncrv.nl/katholiek.
Maar wat te denken van deze vondsten om meerdere parochianen met Kerstmis naar de kerk te laten gaan?:
- In de Sint Jozef- en Sint Martinuskerk in Hillegom, van de Willibrordusparochie zijn er op 24 december vieringen om 17.00 uur (gezinsviering), om 20.30 uur (nachtmis met drie cantoren), om 24.00 uur (nachtmis met cantor), op 25 december om 10.00 uur (met klein dameskoor) en om 12.30 uur (kindje wiegen) en op 26 december om 10.00 uur (met cantor). Dus er worden alleen al in fysieke zin 180 kerkgangers bereikt. Dit kom je bij veel parochies tegen.
- Een kerk die op 25 en 26 december ’s middag van 14.00 – 17.00 uur op elk heel uur een aparte vorm van kindje wiegen invult met het vertellen van het kerstverhaal en vijf kinderen die kerstliedjes zingen. Op andere hele uren worden geluidsfragmenten van kerstliederen beluisterd waar een lector bij elk lied iets aan achtergrondinformatie vertelt. Elke sessie duurt een half uur om goed te kunnen wisselen, te luchten en te reinigen.
- Nu beschikken we in Katwijk met het voormalige vliegkamp Valkenburg over dé uitgelezen plek om ook een drive-in-eucharistieviering te houden, of (wat kleiner) op de parkeerplaats Noordduinen. Of wat te denken van het hoofdveld van FC Rijnvogels met de voorganger in de middencirkel en de gasten op veilige afstand van elkaar rondom het veld (er is een prima licht- en geluidsinstallatie)?
- Op één plek, of op meerdere plekken en uitgebreider neergezet, een levende kerststal maken waar via intekening gezinnen langs kunnen wandelen met ook kerstmuziek op geluidsdragers op de achtergrond.
- ……. Heeft u nog ideeën, doe net zo creatief als de bisschop van Roermond en laat het ons weten op joannesdedoper.katwijk@casema.nl. De opbrengsten delen we graag met elkaar. Laat u niet weerhouden door de vraag of het al dan niet praktisch uitvoerbaar zijn, wees zeker in deze donkere dagen voor Kerstmis creatief en niet alleen maar met elkaar!
De webredactie.
