Denkend aan vroeger… de kerk aan de Groote Steeg

Het was 1846, een bewogen jaar, en niet alleen voor Nederland, maar ook voor de inwoners van een deel van Katwijk. Dit alles was vanwege een aanpassing in de grondwet. Lokaal had de heer L. Robbe, leraar aan ‘Het Heerenschool’ van de jezuïeten een belangrijke en stimulerende rol bij de plannen voor een kerk en pastorie. Want het zal je maar gebeuren als inwoner van Katwijk aan den Rijn, dat rustige dorpsdeel waar eigenlijk nooit iets bijzonders gebeurt, dat het logement ‘De Palmentuin’ aan de Groote Steeg wordt verkocht.  De herberg zelf bleef tot mei 1911 dienst doen als pastorie. Maar ook de stal en de kolfbaan daarachter verwisselden van eigenaar.

De Katwijkse timmerman Verloop sloopte deze plekken en met de circulaire economie van de negentiende eeuw werden materialen benut om een kerk met 254 zit- en knielplaatsen te bouwen voor f 5.775,-. De aankleding was hoogst eenvoudig en vele zaken werden beschikbaar gesteld. Zo kwam o.a. het altaar van de achttiende eeuw uit het r.-k jongensweeshuis in Amsterdam

De kolfbaan

Slimme katholieken of nieuwe wetgeving?

En waarom en hoe was het mogelijk dat er een katholieke kerk mocht komen, in de volksmond een ‘Roomse’ kerk?  Dat betekende een hele verandering daar in de Groote Steeg tegenover de Roskam. Niet elke inwoner van Katwijk was er blij mee. Waarom moest er een katholieke kerk komen? Wel, hier komt de reden. Door een verandering in de grondwet had de liberale minister Thorbecke  een aanpassing in de grondwet voorgesteld aan het parlement. En dat voorstel werd aangenomen met daarin o.a. de vrijheid van godsdienst, vrijheid van vereniging en vrijheid van onderwijs. Ook belangrijk om te noemen was dat de koning Willem II nu viel onder de verantwoordelijkheid van de ministers.

Zeker niet iedereen in Katwijk was blij met het nieuwe kerkje.  Ook de burgemeester van heel Katwijk aan Zee, de weledele heer Gerard Abraham, vond het niet passen in z’n dorp. Hij heeft in een brief aan de gouverneur van Den Haag, nu de commissaris van de koning, een uiterste poging gedaan de bouw tegen te houden. Maar ja, de grondwet  was er voor alle inwoners van Nederland, dus ook die van Katwijk. Tja, en toen kon er dus gebouwd gaan worden aan een nieuw kerk in het Rijndorp.

Bekend klokgeluid na eeuwen stilte

Op 9 juli 1846 werd deze kerk plechtig ingewijd door Mgr. van Wijckerslooth. Met deze kerk hoefden de katholieken van de beide Katwijken en Valkenburg en een deel van Rijnsburg niet meer de weg naar een (schuil)kerk in Oegstgeest te gaan. Op 13 november 1847 bepaalde Joannes Zwijsen als vice superior der Hollandsche Zending, Nederland was nog een missiegebied van Rome en kende nog geen bisdommen, bij akte dat deze kerk dan ook een statie zou zijn. 

Het angelusklokje.

Het logement ‘De Palmentuin’ werd als pastorie in gebruik genomen en wel  door de eerste pastoor van de parochie H. Joannes  de Doper. Die eer viel te beurt aan de eerwaarde heer Augustinus de Poorter, kapelaan te Rijswijk. Hij werd pastoor van 1 februari 1847 tot 13 april 1851. En dat was nog niet alles. Wat de bewoners ook opviel, er was een nieuw geluid te horen helder met een mooie klank en dat niet alleen op zondag  om de gelovigen op te roepen voor de H. Mis, maar ook dagelijks om twaalf uur. Het was een oproep om even tot rust te komen en het Angelus-gebed te bidden. Dit unieke geluid kwam van een klokje uit 1530, gegoten in Mechelen, dat speciaal gemaakt was voor de Katwijkse Dorpskerk. Maar met de reformatie werd dit ook een protestantse kerk. Dit klokje was daarmee overbodig geworden en dook pas om onverklaarbare redenen weer op bij deze kerk aan de Groote Steeg. Nu werd ze weer dagelijks  geluid vanuit de klokkenstoel boven de ingang van de kerk.

Groei en bloei en niet alleen in bollen

Echter de inwoners waren snel gewend aan de veranderingen in hun dorp en zagen veel katholieke medeburgers zondags ter kerke gaan. Ook bloeide er een levendige katholieke gemeenschap op met verenigingen, een school en een arbeidersbond zo ook een sportvereniging. En de inrichting van het kerkje zelf, daar gebeurde vanaf het begin tot november 1911 veel mee. Waarom dat jaar en die maand? Toen werd alleen het zaalkerkje verkocht voor afbraak voor het bedrag van f 5.600,-.  Tot dat moment voegde elke pastoor er wel iets aan toe of veranderde iets waarover meer in een nieuwe aflevering van ‘Denkend aan vroeger…’. Van een klein en arm begin bloeide en groeide het uit in een krappe 65 jaar. Na een paar jaar was de katholieke gemeenschap volkomen ingeburgerd in dit deel van Katwijk en heden ten dage is dat gelukkig nog steeds zo. Daarom kunnen we ook nu vol trots ons 175-jarig jubileum vieren.

Hoe zag deze kerk er van binnen uit?

Het interieur van de kerk aan de Groote Steeg

Maar hoe waren de vele jaren voor 1846 toen er blijkbaar nog geen katholieke kerk gebouwd kon worden? En hoe zag dat kerkje aan de Groote Steeg er vanaf 1846 uit, wetende dat er bijna geen foto’s van de binnen- en zeker van de buitenkant bewaard zijn gebleven? Met het feit dat we 52 maandagen lang een aflevering over de 175-jarige geschiedenis gaan plaatsen, komen deze twee items zeker aan de orde want er zijn fantastische verhalen over te delen. Maar ook wetende dat diverse stukken uit de kerk van de Groote Steeg een plek kregen in ons huidige werkgebouw dat mei 1911 werd ingewijd door de bisschop van Haarlem. Het is goed om te weten waar we vandaan zijn gekomen dus blijf het hier volgen en lezen.    

Richard Hulmer

Denkend aan vroeger… schrijft u mee?

Op deze tweede maandag van het jubileumjaar van onze Katwijkse parochiekern van de H, Joannes de Doper, 11 januari, verschijnt hier het volgende verhaal in de historische serie ‘Denkend aan vroeger…’ van de hand van Richard Hulmer zelf. Waar er elke maandag een verhaal zal worden geplaatst op deze website, de vrijdag erna doorgeplaatst in de uit te geven digitale nieuwsbrief, zal hij met zijn eerste historische verhaal hier een stukje van de geschiedenis smeuïg verhalen.

Maar u kunt ook zelf uw belevenissen geplaatst krijgen, hopelijk voorzien van vele unieke foto’s. Zie onderstaand bericht op deze website onder het kopje ‘Denkend aan vroeger…’. Gewoon doen en met elkaar kunnen we de geschiedenis, ook van de laatste zestig jaar, laten herleven voor iedereen die het wil lezen en zien.

Stuur uw bijdrage, al dan niet compleet want Richard kan er altijd een prachtig verhaal van maken, naar r.hulmer@casema.nl of bel hem op 071-4025028 / 06-10203892. Uw / jouw verhaal(tje), of leuke en pakkende foto met korte tekst kan maandag 18 januari op deze website geplaatst worden.

Namens de evenementencommissie,

Gerard Bol.