Het is binnen de Rooms-Katholieke Kerk een aloud gebruik om op Goede Vrijdag een rondgang te maken langs de kruiswegstaties. Het is een nabootsing in de vorm van schilderijen of beeldhouwwerken van de lijdensweg van Christus vanaf het gerechtsgebouw (het paleis van de Pontius Pilatus) tot en met de begrafenis van Christus. We staan dan stil bij elke statie en laten de gebeurtenissen even op ons inwerken.
Het zijn totaal veertien staties, zeven binnen de poorten en zeven buiten de poorten van Jeruzalem. Jezus is dan met het kruis op zijn rug op weg naar de Calvarieberg. Het idee van een kruisweg is dat de gelovige zo in gebed de Via Dolorosa kan doorlopen zonder in Jeruzalem te zijn geweest.
Hoe zijn de kruiswegstaties tot stand gekomen?
In de vroege middeleeuwen waren er al kunstenaars die het lijdensverhaal van Jezus schilderden of in steen uitbeeldden, omdat de mensen geen voorstelling hadden hoe het leven in Israël ten tijde van Jezus er uitzag. De schilders en beeldhouwers kenden het verhaal alleen uit de bijbel. Ook ridders die terugkwamen van de kruistochten konden verhalen vertellen van het heilige land. Zo ontstonden er vele schilderijen, elk naar inzicht van de kunstenaar, en het werd onoverzichtelijk. In 1735 heeft Paus Clemens XII(1730 – 1740) besloten dat het veertien staties mochten zijn en zijn opvolger paus Benedictus XIV heeft beslist dat de kruiswegstaties in elke katholieke kerk aanwezig moesten zijn, tot zover de geschiedenis.
De unieke staties in onze kerk
Het woord statie komt van het Latijnse ‘statio’ en betekent ‘halte’. In onze eigen kerk zijn natuurlijk de geschilderde kruiswegstaties te bewonderen. Hier wordt elk jaar op Goede Vrijdag een rondgang gemaakt met de kinderkruisweg in de middag en stilgestaan bij het lijden van Jezus. Maar wat wel zeer bijzonder is, is het feit dat deze staties geschilderd zijn door de toenmalige bouwpastoor J.P. Hendriks (4 juli 1908 – 18 november 1921) tussen 1914 en 1919. Tijdens de bouw van de kerk van oktober 1910 tot mei 1911 was dus al rekening gehouden met veertien uitsparingen in de wanden. De rondgang begint rechts voorin de kerk met de eerste statie ‘Jezus wordt ter dood veroordeeld’ tot de veertiende links voorin de kerk met ‘De graflegging’.
Bekende parochianen en zichzelf mee geschilderd
De schilder – pastoor heeft ook parochianen uitgenodigd om model te staan en regelmatig komen dus dezelfde personen terug op een andere statie. Ook heel bijzonder is het feit dat de pastoor zichzelf heeft geschilderd. Op de vierde statie hij staat helemaal links in de hoek, een grijze man met priesterboordje en een soutane aan. Het knielende meisje op een statie komt meer terug en zij stond bekend als ‘Tante Marie uit de Rijnstraat’. Op Open Monumentendag en bij speciale rondleidingen van groepen op verzoek vertel ik hier graag over, ook over de restauratie van deze veertien staties einde twintigste eeuw. Dat leidde tot vele ontdekkingen maar daarover volgende week meer.
Kijk mee naar de kruiswegstaties in onze kerk
Als U dus op Goede Vrijdag de rondgang van de kruiswegstaties doet, of gewoon op een ander moment dat u in de kerk bent, dan weet u nu iets van de geschiedenis en hoe deze kruiswegstaties in onze kerk tot stand zijn gekomen. Bij deze aflevering van ‘Denkend aan vroeger’ plaatsen we foto’s van de eerste zeven kruiswegstaties. De hele geschiedenis van ‘onze kruiswegstaties’ is beschreven in het boekje ‘Kerk en Kunst’ met de foto’s van en teksten bij alle veertien staties. Een exemplaar is voor maar € 5,- te koop via ons parochiekernsecretariaat.
Richard Hulmer
Denkend aan vroeger… schrijft u mee?
Op deze twaalfde maandag van het jubileumjaar van onze Katwijkse parochiekern van de H, Joannes de Doper, 22 maart, verschijnt hier het volgende verhaal in de serie ‘Denkend aan vroeger…’ van de hand van Richard Hulmer zelf. Deze keer, passend in de komst van Pasen, met het verhaal achter de realisering van onze kruiswegstaties. Dat wordt nu geplaatst op deze website, de vrijdag erna wordt dit doorgeplaatst in de uit te geven digitale nieuwsbrief. Hij zal met deze aflevering van ‘Denkend aan vroeger’ en later ook nog met vele andere bijdragen over o.a. werkgroepen, individuele vrijwilligers en koren zichtbaar maken wat een bruisende en dynamische parochiekern we met elkaar zijn in alle jaren.
Maar u kunt ook zelf uw belevenissen geplaatst krijgen, hopelijk voorzien van vele unieke foto’s. Gewoon doen en met elkaar kunnen we die geschiedenis, ook van de laatste zestig jaar, laten herleven voor iedereen die het wil lezen en zien. Want samen beleven we toch het 175-jarig jubileum van onze parochie?
Stuur uw bijdrage, al dan niet compleet want Richard kan er altijd een prachtig verhaal van maken, naar r.hulmer@casema.nl of bel hem op 071-4025028 / 06-10203892. Uw / jouw verhaal(tje), of leuke en pakkende foto met korte tekst kan maandag 5 april al op deze website geplaatst worden. Leuk om dan als ‘leverancier’ later reacties te krijgen van de vast en zeker vele lezers.
Namens de evenementencommissie,
Gerard Bol.
