Het is nu toch echt oorlog. Duitsland heeft de neutraliteit van Nederland geschonden en het Duitse leger is Nederland binnengevallen en overal vinden gevechten plaats. Dat was van Zuid-Limburg tot Den Helder en alles wat daar tussen lag. Ook vlakbij, in ons Rijndorp en zeer directe omgeving, waren gevechten uitgebroken en het doel was de verovering van het vliegveld Valkenburg. Zo ging dus onze parochie deze oorlog in.
De eerste kapelaan… en wat voor één!
Helaas bracht dit eerste oorlogsjaar helaas ook een langdurige ongesteldheid van pastoor Hesp. Hij, en ook de gehele parochie, was dankbaar voor de hulp van de paters Luvarius en Avelinus en van aalmoezenier de Boer. Voor het eerst in de geschiedenis van onze parochie kwam er ook een kapelaan en wel de eerwaarde heer Henricus Cornelis de Graaf (26 augustus 1940 – 15 augustus 1943) afkomstig uit Limmen (N-H). De kapelaan bracht nieuw leven in de jeugdbeweging en in de volkszang. Ook kwam er hulp, mocht dat nodig zijn, van de eerwaarde heer H. Schrama, directeur van het diocesaan missiebureau. Het parochiehuis werd in deze oorlogsjaren ook de plek waar de mis werd gelezen.
Het geestelijk leven gaat zo goed mogelijk door
Regelmatig stuurden de bisschoppen brieven naar de parochies. Deze brieven werden tijdens de zondagspreek voorgelezen, ter ondersteuning van de parochianen en zeker ook om hen moed in te spreken. De grote animator hiervan was de aartsbisschop van Utrecht, Mgr. de Jong. Hij protesteerde fel tegen de jodenvervolging en hij nam hiermee de nodige risico’s. Maar er waren ook lichtpuntjes in deze donkere oorlogsjaren, zoals het zilveren priesterjubileum van pastoor Hesp en het koperen feest van directeur Schrama in 1941. Deze laatste vertrok in 1942 nadat pastoor Houtman al veel eerder in 1940 was verbannen.
Bombardement
Dan vallen er toch bommen op Katwijk aan den Rijn en het was 12 augustus 1943. Het Heerenschool werd getroffen en de schitterende kapel werd geheel verwoest. Gelukkig waren alle paters en de leerlingen al geëvacueerd in juli 1942.
In februari werd het toch steeds grimmiger. Er dreigden evacuaties, er vonden razzia’s plaats en de afbraak ging steeds verder. Op 25 februari 1943 werd ook de klok uit de kerktoren geroofd.
Maar het kerkelijk leven ging gewoon door. In oktober 1943 werd er een grote novene gehouden met ook de toewijding van de parochie aan het Onbevlekte Hart van Maria. Maar in augustus 1943 werd kapelaan de Graaf al overgeplaatst naar Santpoort en opgevolgd door de eerwaarde heer Petrus Joannes van Bakel (20 augustus 1943 – 25 juli 1946) uit Heemstede. En de oorlog… deze ging natuurlijk door. Bommen vielen allerwege, maar Katwijk bleef verder gespaard. In 1944 werd er een huwelijksweek gehouden, een week van gebed en hoop op een betere toekomst.
Hoop die (toch) te vroeg werd ingezet
Toen was het 5 september, een gedenkwaardige dag. De vlaggen en de wimpels lagen klaar want de ‘bevrijders’ waren doorgedrongen tot in Brabant en Zeeland. De vreugde was echter van korte duur, want de opmars stopte bij de grote rivieren. ‘Dolle dinsdag’ bracht niet waar de bevolking haar hoop op had gevestigd. Een dag later werd wel het koperen priesterfeest van pater Patricius Mikx gevierd. Maar heel bijzonder was de kerstnachtviering 1944 met verlichting van benzine.
Begin 1945 stond in het teken van de hongerwinter, de gaarkeukens en de verdeling van olie en brood. Zeker voor hen die het zo nodig hadden in een tijd van grote schaarste en vooral door het tekort aan voedsel en warmte waren het barre tijden. Maar het bleef nog even duister, totdat er op 29 april 1945 de voedseldropping plaatsvond op het vliegveld Valkenburg… het alom bekende Zweedse wittebrood.
En toen was het 4 mei 1945
De vlaggen en de oranje wimpels konden weer tevoorschijn worden gehaald, de mensen kwamen weer uit hun huizen en er was echt sprake van hoop op vrede. De inwoners beleefden de echte vrijheid. Toen was het echt zover, de overgave was getekend in Wageningen en het feest kon beginnen. In de jaren hieraan vooraf zullen velen wel gedacht hebben:
Ik snak naar de dag vol van rood, wit en blauw,
met een zwier van oranje boven,
Ik snak naar ’t Wilhelmus, met zijn hou en zijn trouw
Waar Hollanders in kunnen geloven.
(Uit het Geuzenliedboek 1940-1945)
Dit was de oorlog met als middelpunt de alom bekende pastorie en de parochianen uit die jaren. Maar voor de volgende aflevering heb ik gesproken met twee oudere parochianen die als kinderen toen deze vijf oorlogsjaren zeer bewust hebben meegemaakt. Maandag 26 juli komt die aflevering, met prachtige foto’s ook op deze website en de vrijdag erna in de digitale nieuwsbrief.
Richard Hulmer
Denkend aan vroeger… schrijft u ook mee?
Op deze maandag 19 juli verscheen hierboven het verhaal vanaf de eerste oorlogsdagen mei 1940 met de rol van pastoor Hesp. In de komende aflevering kunt u ook de persoonlijke oorlogsverhalen van twee oudere parochianen lezen. Ook deze aflevering in de serie ‘Denkend aan vroeger…’ van de hand van Hulmer is door hem met groot enthousiasme aan het papier toevertrouwd. Hij zal met deze aflevering van ‘Denkend aan vroeger’ en later ook nog zeker met vele andere bijdragen elke maandag op deze website over o.a. werkgroepen, individuele vrijwilligers, oudere parochianen en koren zichtbaar maken wat een bruisende en dynamische parochiekern we met elkaar zijn geweest en zijn in alle jaren.
Maar u kunt ook zelf uw belevenissen geplaatst krijgen. Dus u kan natuurlijk ook nog reageren hoor. Hopelijk is uw bijdrage dan ook voorzien van vele unieke foto’s variërend van een communiefeest, les op de St. Jozefschool, bij K.R.V. tot een kerstspel in de kerk enz. Gewoon doen dus en met elkaar kunnen we zo die geschiedenis, ook van de laatste zestig jaar, laten herleven voor iedereen die het wil lezen en zien. Want samen beleven we toch het 175-jarig jubileum van onze parochie? En we gaan toch ook met elkaar vol vertrouwen de toekomst tegemoet?
Stuur uw bijdrage, al dan niet compleet uitgeschreven want Richard kan altijd van uw losse zinnen en steekwoorden een prachtig verhaal maken, naar r.hulmer@casema.nl of bel hem op 071-4025028 / 06-10203892. Uw / jouw verhaal(tje), of leuke en pakkende foto met korte tekst kan dan ook op deze website geplaatst worden. Leuk om dan als ‘leverancier’ later reacties te krijgen van de vast en zeker vele lezers.
Namens de evenementencommissie,
Gerard Bol
