Wij hebben als parochiekern van 2011 tot 2020 mogen genieten van de klank van het Angelusklokje tijdens de eucharistievieringen en op Open Monumentendagen. Een vier keer per jaar mochten wij het ophalen uit het Katwijks Museum. Daar is helaas toen een einde aangekomen. Het nieuwe bestuur van het museum heeft besloten het klokje niet meer aan onze parochiekern uit te lenen. We hebben alles geprobeerd om dit besluit ongedaan te krijgen, maar dat lukte niet. We hebben brieven geschreven en een gesprek aangevraagd, maar niets kon het museumbestuur op andere gedachte brengen. We voelden ons verslagen en vernederd. Een van hun argumenten was de veiligheid van het klokje tijdens het vervoer en gebruik in onze kerk bij de vieringen en Open Monumentendag. In hun laatste brief stelden zij ‘dat er nog meer van soortgelijke klokjes zijn, die wij zouden kunnen gebruiken in onze traditie!’
Waar komt het klokje vandaan?
Maar even voor u de geschiedenis van dit historische klokje. Het was besteld door het kerkbestuur van de Dorpskerk in Katwijk aan den Rijn in 1530 bij de klokkengieterij van Pieter de Ghein in Mechelen. Het was een klokje met een heldere klank, anders dan de gewone luidklokken. Het werd ook opgehangen in een speciaal torentje achter op het dak van die kerk. Het was in die jaren een traditie om ’s middags op 12.00 uur het klokje te luiden. De gelovigen werden zo opgeroepen om het zogenaamde Angelusgebed te bidden. Iedereen onderbrak toen het dagelijkse werk en ging in het gebed ‘Wees gegroet Maria’. Er was toen maar één geloof in het toenmalige Nederland, iedereen was katholiek.
Van katholieke naar protestantse Dorpskerk
Een paar decennia later was dat totaal anders. Maarten Luther had met zijn volgelingen een afscheiding bewerkstelligd en een groot gedeelte van de bevolking ging daarin met hem mee. Dat kwam vooral door geconstateerde misstanden en de grote rijkdom in de Katholieke Kerk. De Protestantse Kerk werd toen de staatsgodsdienst. Dit vond allemaal plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog waarin de Spaanse Nederlanden zich probeerden af te scheiden van het katholieke Spanje van Koning Filips de Tweede.
Pastoors werden dominees en heel veel echt katholieke gebruiken pasten niet meer in de nieuwe orde. Zeker na de beeldenstorm rond 1570 waar veel beelden en schilderijen werden vernietigd en ook vele gebruiken verdwenen. Zo ook het luiden van het Angelusklokje. En wat gebeurde er met het klokje van de Dorpskerk die niet meer katholiek was? Niemand wist waar het klokje was gebleven. Eigenlijk was daar niets over bekend, tot 1848. Johan Rudolph Thorbecke, minister van Binnenlandse Zaken, drukte met behulp van het parlement de grondwet door. Daardoor kwam er weer vrijheid van o.a. godsdienst, verenigingen en scholen.
Een katholiek kerkje met luidklok in ons Rijndorp
Gelovige katholieken, konden weer naar de kerk en hun geloof belijden. In 1846 mocht er zelfs een zaalkerkje gebouwd worden in ons Rijndorp. Toen kwam ook het Angelusklokje weer tevoorschijn, maar niemand weet waar vandaan. Het werd gebruikt als zogenaamd luidklokje om op zondag de parochianen op te roepen om naar de H. Mis te komen. Zo was het historische Angelusklokje na eeuwen opnieuw weer te horen in ons Rijndorp.
Maar opnieuw hield het niet op. Het kerkje aan de Groote steeg werd in 1910 al te klein. Na veel gepraat werd er een nieuwe kerk gebouwd, dat is de huidige kerk in de Kerkstraat 70 gewijd aan H. Joannes de Doper.
Het klokje belandde na de sloop van het oude kerkje echter op de gemeentezolder, een voorloper van het huidige Katwijkse Museum. Daar is het nu opgehangen in een speciale zaal van Katwijk aan den Rijn. Zo is er ook in die zaal een maquette van de Rijnstraat en er is ook een kerktorentje gemaakt waarin dit klokje hangt.
Tot zover. We kunnen ons voorstellen dat het voor veel parochianen als een gemis voelt, het klokje niet meer te zien en te horen. We hadden er in 2011, bij het honderdjarig berstaan van ons kerkgebouw, zelfs een schitterende klokkenstoel voor laten maken om het Angelusklokje bij ons veilig te tentoonstellen. Maar misschien komt er ooit eens een ander museumbestuur en dan zullen er hopelijk weer mensen zijn die weer hun best gaan doen om het Angelusklokje weer naar onze kerk te halen.
Richard Hulmer
(Noot van de webredactie: Volgende week beschrijft Richard Hulmer het koor Cantemus.).
