Aswoensdag 14 februari is de eerste dag van de veertigdagentijd. Op deze dag zet de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers, om hen aan te sporen tot bezinning, boete en bekering. Aswoensdag is een verplichte vastendag. In onze parochie is de aswoensdagviering om 19.30 uur met Cantemus en pastoor Franken als voorganger. Vergeet u niet uw oude palmtakje mee te nemen? De parochiële livestream komt om 19.30 uur uit Oegstgeest waar diaken Winnubst voorgaat in een communieviering.
U kunt deze volgen middels deze link.
Waar komt het vasten vandaan?
Op Aswoensdag ontvangt de gelovige in de viering die het officiële begin van de veertigdagentijd markeert, het zogeheten askruisje. De priester zet met as op het voorhoofd van de gelovige een kruisje, ten teken dat hij een tijd van bezinning, bekering en boete ingaat.
Terwijl de priester het askruisje zet, zegt hij doorgaans tegen iedere gelovige afzonderlijk: ‘Bedenk wel, mens, dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren’. Deze tekst is gebaseerd op het ‘doodvonnis’ dat God na de zondeval over de mensheid uitsprak in Genesis 3,19. Soms gebruikt de priester een andere formule: ‘Bekeert u en gelooft in het Evangelie’. Deze formule is minder gangbaar, maar ook zeer toepasselijk.
Openbare boete met as tot askruisje
De huidige Aswoensdag-praktijk is een verkorte versie van de asbestrooiing die in de vroege middeleeuwen openbare zondaars ten deel viel. Zondaars die volgens kerkelijk recht of kerkelijk gebruik een openbare boetedoening was opgelegd, werden op Aswoensdag tijdens een indrukwekkende plechtigheid met gewijde as bestrooid. Daarna werden zij door de priester naar de deur geleid en de kerk uitgestuurd, zoals de eerste mensen vanwege zijn zonde uit het paradijs werden verdreven. Tot Witte Donderdag werd de boetelingen de toegang tot de kerk en deelname aan de eucharistie ontzegd. In de elfde eeuw raakte de openbare boetedoening in onbruik. Voortaan werden op Aswoensdag alle gelovigen met as bekruist, vanuit de gedachte dat alle mensen zondigen ten opzichte van God en hun naasten.
Dat op Aswoensdag een kruisje met as gezet wordt, is goed te verklaren. As herinnert namelijk aan de vergankelijkheid van ons leven. Daarnaast is as ook door het vuur gezuiverd: een beeld voor de zuivering van onze zonden die Christus door zijn dood heeft bewerkstelligd.
Van oud palmtakje naar as
Sinds de tiende eeuw wordt de op Aswoensdag gebruikte as voorafgaand aan de mis gewijd. Vanaf de veertiende eeuw wordt de gebruikte as bovendien gewonnen door de palmtakken van de Palmzondag van het voorgaande jaar te verbranden. Die takken waren het teken van overwinning en zegepraal en hun as verbeeldt één jaar later juist vernedering en rouw.
Als teken van berouw en vasten is het gebruik van as in de bijbel algemeen bekend. De boeteling strooide zich met as over het hoofd. Vaak ging hij daarbij gehuld in een zak, die als boetekleed werd gedragen, vandaar de uitdrukking ‘in zak en as zitten’.
Verplicht voorgeschreven vasten door de bisschoppen
Net als Goede Vrijdag is Aswoensdag in de meest recente editie van het kerkelijk wetboek als algemeen verplichte vastendag voorgeschreven. De Nederlandse Bisschoppenconferentie heeft daarbij in 1989 aangetekend: ‘Wij bepalen dat Aswoensdag en Goede Vrijdag dagen van verplichte vasten en onthouding in spijs en drank zijn en dat verder het bepalen van de wijze van de beoefening van boete en onthouding aan het eigen geweten en initiatief van de gelovigen wordt overgelaten.’ In streken waar het gangbaar is om carnaval te vieren, wordt op Aswoensdag vaak onder het genot van een (broodje) haring nog even teruggeblikt op het voorbije feest. Dit zogenoemde ‘Haring happen’ stamt uit de tijd dat tijdens de vasten geen vlees maar wel vis mocht worden gegeten.
(Bron: website KRO-NCRV)
