De gemeente Katwijk heeft in 2023 de Kerkenvisie van Katwijk laten opstellen. In 2018 startte de landelijke overheid met een programma om intensiever na te denken over de toekomst van kerkgebouwen (hieronder verstaan we in deze rapportage gebedshuizen in brede zin). De opdracht voor deze Kerkenvisie kwam voort uit een raadsmotie van 2019 die opriep om naar de toekomst van de kerkgebouwen, het religieus erfgoed in onze gemeente te kijken. Daarmee is het College van B&W aan de slag gegaan. Samen met de kerken is uitgebreid gesproken en nagedacht hoe er in gezamenlijkheid naar de toekomst wordt gekeken. In de Kerkenvisie staan er conclusies en aanbevelingen voor die toekomst. U bent vast benieuwd naar wat er over ons kerkgebouw wordt geschreven? We nemen u elke woensdag mee in een nieuwe aflevering. Hier volgt het zesde deel met beleidskader van de gemeente Katwijk. Want hoe gaan we de Kerkenvisie dan uitvoeren in onze gemeente? Hoe werkt dat met verantwoordelijkheden en met budgetten?
Beleid gemeente Katwijk
De gemeente Katwijk heeft haar erfgoedbeleid samen met de inwoners opgesteld en vastgelegd in de Erfgoedvisie.
De Erfgoedvisie bevat een uitvoeringsagenda 2017-2022: Verbindend Erfgoed. In actielijn 3 van de Erfgoedvisie: ‘Duurzaam gebruik stimuleren en leegstand tegengaan’, is de ambitie opgenomen om ‘samen met de gemeenschap’ een Kerkenvisie op te stellen. Met voorliggend document wordt deze ambitie verwezenlijkt.
Naast de Erfgoedvisie wordt gewerkt aan een Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW-kaart). De Erfgoedvisie en de CHW-kaart bieden samen input voor de ‘thema-laag erfgoed’ van het toekomstige Omgevingsplan van Katwijk.
Voor de uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van Monumentenzorg en Archeologie blijven naast de Erfgoedvisie een aantal beleidsinstrumenten bestaan:
- Erfgoedverordening gemeente Katwijk 2016 (wordt in 2023 herzien)
- Regeling op de Monumentencommissie gemeente Katwijk
- Subsidieregeling gemeentelijke monumenten 2019
- Verordening Stimuleringsleningen Monumenten Katwijk
- Regeling op de Reserve restauratie Monumenten 2019.
Instandhouding kerkgebouwen
In de Erfgoedwet (2016) is vastgelegd hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden daarbij heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend. Ook is in de wet vastgelegd dat eigenaren een plicht hebben om hun monument in stand te houden. Gemeenten zien hierop toe. Ook kan er voor de instandhouding van rijksmonumenten subsidie bij de rijksoverheid worden aangevraagd. Alle rijks-monumentale kerkgebouwen in de gemeente Katwijk maken gebruik van de door het Rijk ingestelde Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim). Ondanks het in 2019 verhoogde subsidiepercentage (van 50% naar 60%) blijft het eigen aandeel (40% + eventuele niet-subsidiabele kosten) een knelpunt voor de eigenaren. Voor de onderhoudskosten zijn bij de gemeente Katwijk beperkt middelen aanwezig en bij de provincie Zuid-Holland zijn geen aanvullende subsidiemogelijkheden.
Indien er sprake is van een restauratie kan daarvoor subsidie worden aangevraagd bij de Provincie Zuid-Holland. De provinciale regeling kent een subsidiepercentage van maximaal 50%, vanaf een investering van € 100.000,-. Ook biedt de Provincie Zuid-Holland de mogelijkheid om een subsidie aan te vragen voor duurzaamheids- en toegankelijkheidsmaatregelen ten behoeve van herbestemming van rijksmonumenten. Voor de kerkgebouwen, kapellen en de tempel met een gemeentelijke monumentstatus is er een jaarlijkse maximale bijdrage van € 5000,- mogelijk via de Subsidieverordening. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om een laagrentende lening af te sluiten via het Stedelijk Vernieuwingsfonds.
Neven- en herbestemming kerkgebouwen
De Subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA) komt eigenaren van bestaand maatschappelijk vastgoed tegemoet in de kosten om te verduurzamen. In 2023 mogelijk vervroegd door de grote overtekening voor de eerste ronde in november 2022. Of in het voorjaar van 2024 is een nieuwe ronde om hiervoor een aanvraag in te dienen. Er zijn twee indieningsmogelijkheden. De subsidie is 30% van de projectkosten. Bij indiening van 1, 2 of 3 verduurzamingsmaatregelen zijn de subsidiekosten minimaal € 5.000,- en maximaal € 2,5 miljoen.
Bij indiening van een integraal verduurzamingsproject zijn de subsidiekosten minimaal € 25.000,- en maximaal € 2,5 miljoen. De regeling zal waarschijnlijk in 2024 worden verlengd, maar het is nog niet duidelijk in welke vorm.
(Noot van de webredactie: Woensdag 10 april wordt op deze website aflevering zeven geplaatst. Daar gaat het over de toekomstverwachtingen. Minder dan de helft van het huidige religieuze erfgoed is over tien – vijftien jaar nog met zekerheid in religieus gebruik in Nederland. Hoe gaat dat er voor Katwijk uitzien? ‘Is in Katwijk ook op dit vlak alles anders waar de auteur Van Deursen vroeger al over schreef? Mis die aflevering dus zeker niet.).
